Büyükşehirlerimizde ulaşım giderek tıkanıyor. Bu durum, depremde büyük bir tehlike yaratıyor. Yaralılara zamanında ulaşılamıyor. Kan kaybı ve benzer nedenlerle sonradan ölenlerin sayısı, deprem anında ezilerek ölenlere yaklaşıyor. Özellikle dar cadde ve sokaklarda, bu durum ciddi bir risk oluşturuyor.
Özel araç sahipliğimiz, Avrupa ve ABD ortalamalarına göre daha düşük olmasına rağmen, yol ve otopark yetersizliğimiz nedeniyle ulaşım kilitleniyor. İstanbul’da günde yaklaşık 600 araç plaka alıp trafiğe katılıyor. Yağmurda, karda ise toptan çöküyoruz. Güzide kentlerimizin bazı kesimleri afet bölgesine dönüşüyor. Ölümler olabiliyor.
Sorunun nedenlerinden biri, yollardaki bitmez kazılar ve inşaatlar. Aynı yolun, aynı kaldırımın defalarca bozulup yapılması, yıllardan beri kurtulamadığımız bir illet. Bir sucular gelip deşiyor, bir gazcılar, arkadan telefoncular ve elektrikçiler… Sağlıksız büyüyen kentlerimizin teknik altyapı yetersizliği de malum… Ancak, kimilerine göre yandaş müteahhitler zengin ediliyor; kimilerine göre ise Belediye’nin koordinasyon zaafı…
Çağdaş ülkelerde bu iş bir defada çözülüyor. Yolların altına tesisat tünelleri inşa ediliyor. Su, atık su, yağmur suyu, elektrik, telefon, doğalgaz, hepsi buradan geçiriliyor. İlave hat veya tamirat gerektiğinde üstten kazı yapılmıyor, tünelin içinde kimsenin ruhu duymadan sıfır maliyetle hallediliyor. Bu sistem eskilerden beri uygulanıyor.
Bu tüneller, savaş durumda sığınak olarak kullanılabiliyor. Bir diğer husus da çöpler. Evsel atıklar ve çöpler, kaldırımın altındaki depolara atılıyor. Vakumlu çöp kamyonları, geceleri bunları hortumla çekip alıyor veya daha gelişmiş sistemlerde çöpler otomatik olarak çöp yakma merkezlerine gidiyor. Hem estetiğe, hem de çevre temizliğine zarar veren çöp kutuları; üstlerinde kediler, pis kokuları, etrafa dağılmış atıklar yok..
Zemine gömülü yapılar depreme dayanıklıdırlar, genelde zarar görmezler. Servis tünelleri depremde risk taşımıyor. Yollar, yıkıntılar ve yangınlarla kapanınca, zeminaltı servis tünellerinden ulaşılabilirlik sağlanabiliyor; arama-kurtarma timleri belli noktalara uzanabiliyor, yaralılar boşaltılabiliyor.
Özetle, yol altı servis tünellerinin birçok çok yararı var. Ancak biz yapamıyoruz.
Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp
Y. Müh. Mimar Kentbilimci
