Kentsel dönüşüm sürecinde kira yardımlarındaki değişikliklere yönelik Mimar Nihat Şen’in kapısını çaldık. Tecrübeli mimar, Kadıköy Life Dergisi’ne yaptığı açıklamalarda şunları ifade etti:
“6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, riskli yapı ve riskli alanlarda bulunan yapılarda mağduriyetleri gidermek için, anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenler veya bu yapılarda iş yeri bulunanlara geçici konut veya iş yeri tahsis ya da kira yardımı yapılacağını düzenler.
Yasanın çıktığı 2012 yılından itibaren hak sahipleri ve kiracılara yapılan kira yardımları, 01 Ocak 2015 tarihinden itibaren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çıkardığı kira kılavuzu ile değişmiştir. 2014 yılı sonuna kadar ikamet şartı aranmayan maliklerden kira yardımı, yeni düzenleme ile tek konut olarak sınırlandırılıp ikamet şartı getirildi. Yasanın çıktığı 2012 yılından 2014 yılı sonuna kadar ikamet etmediği halde başvuranlar kira bedellerini aldılar. 2015 yılında ikamet etmeyip başvuru yapanlar ise kira yardımı alamadılar. İhtiyaç sahiplerine verilen intifa hakkı, devlet kira yardımları kapsamında en fazla 5 aylık kira ödemesi yapıyor. İhtiyaç sahiplerine verilen intifa hakkı ile evi kentsel dönüşüme girenlerde yapılan 5 aylık kira yardımından dolayı mağdur durumdalar. İnşaat süresi 1 yıldan fazla sürede tamamlanacağından, kalan sürede sınırlı ayni hak sahipleri için bir mağduriyet söz konusudur.
6306 Sayılı Kanun’un 5. maddesi, kira yardımını aşağıdaki şekilde açıklar;
MADDE 5 (1) Riskli yapıların yıktırılmasında ve bunların bulunduğu alanlar ile riskli alanlar ve rezerv yapı alanlarındaki uygulamalarda, öncelikli olarak malikler ile anlaşma yoluna girilmesi esastır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapabilir.
6306 Sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmenliği’nin 16. maddesi ise yapılacak kira yardımının nasıl olacağını düzenlemiştir;
MADDE 16 (1) Anlaşma ve tahliye edilen uygulama alanındaki yapıların maliklerine tahliye tarihinden itibaren Bakanlıkça kararlaştırılacak aylık kira yardımı yapılabilir. Kira yardımı aylık 600 Türk Lirasını geçemez. Yardım süresi riskli alan dışındaki riskli yapılarda 18 ay ve Kanun kapsamında anlaşma yolu ile kamulaştırılan yapılarda 5 aydır. Riskli alanlarda kira yardımı süresi 36 ayı geçmemek şartı ile ilgili kurumca belirlenir. Aylık kira bedeli, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan Tüketici Fiyatları Endeksi yıllık değişim oranında güncellenir. Maliklere, kiracılara ve sınırlı ayni hak sahiplerine, sahip oldukları veya kullandıkları kanun kapsamındaki bütün yapılardan dolayı kira yardımı yapılabilir. İnşaat halinde olup içinde ikamet edilen yapılarda kira yardımı veya faiz desteğinden, sadece inşaat halindeki yapıda ikamet eden malik, kiracı ve sınırlı ayni hak sahibi faydalanır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine mümkün olması halinde, kira yardımı yerine tahliye tarihinden itibaren konut ve iş yerlerinin teslim tarihine kadar geçici konut veya iş yeri tahsisi yapılabilir.
(2) Yapılacak kira yardımının 5 aylık miktarı, taşınma masrafları da dikkate alınarak defaten ödenebilir. Bu durumda, yardım süresi defaten ödemenin yapıldığı aydan itibaren hesap edilir.
(3) 1. Fıkrada belirtilen yapılarda; kiracı olarak ikamet edenlere veya iş yeri işletenlere, 1. Fıkraya göre belirlenen aylık kira bedelinin 2 katı kadar, sınırlı aynı hak sahibi olarak ikamet edenlere veya işyeri işletenlere ise 5 katı kadar defaten kira yardımı yapılabilir.
(4) Kira yardımı başvuruları; tahliye tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde, Bakanlıkça belirlenecek bilgi ve belgelere istinaden riskli alan veya rezerv yapı alanlarında ilgili kuruma, riskli alan dışındaki riskli yapılarda ise Müdürlüğe yapılır.
(5) KİRA YARDIMLARI
a) Riskli alan veya rezerv yapı alanlarında talebin uygulamayı yapan idare veya TOKİ’ce uygun görmek ve onaylanmak üzere Bakanlığa gönderilmesi üzerine, ilgililerine ödenmek üzere idare veya TOKİ’nin hesabına,
b) Riskli alan dışındaki riskli yapılarda talebin Müdürlükçe uygun görülmesi ve onaylanmak üzere Bakanlığa gönderilmesi üzerine, doğrudan riskli yapı maliklerinin hesap numaralılarına veya ilgililerine ödenmek üzere idarenin hesabına yapılır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye genelinde kira yardımlarını belirledi. 2013 yılında 630 lira, 2014 yılında 680 lira olan kira yardımı 2015’te 735 TL’ye yükseldi. 18 ay boyunca alınabilen kira yardımının 5 aylık bölümü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan taşınma esnasında oluşabilecek maliyetler için peşin olarak tahsis edilebiliyor. Maliklere 2015 yılında kira yardımı olarak 735 TL, kiracılara bir defaya mahsus olmak üzere 1.470 TL, sınırlı hak sahiplerine de 5 aylık kira bedeli defaten 3.675 TL ödenir.
Yeni değişiklikle mülk sahipleri, ikamet ettikleri taktirde 18 ay boyunca kira yardımı alabileceklerdir. Kira yardımı ödemelerinde riskli binada ikamet şartı aranmakta olup, malik kiracı ve sınırlı ayni hak sahiplerinden sadece bu şartı sağlayanlara ödeme yapılacaktır.”
Mimar NİHAT ŞEN
