İstanbul’un her köşesi bir tarih… Neredeyse her köşkün, her caminin, her kilisenin, kısacası İstanbul’un bin yıllardır süregelen tarihine tanıklık etmiş her yapısında bir yaşanmışlık saklı. O kadar üstüste binmiş ki tarihler ve kültürler, bir metro inşaatı yapmaya kalktığınızda ortaya çıkan binlerce tarihi eserden dolayı dünya ayağa kalkıyor; UNICEF bile korunması için seferber oluyor.
Elbette bunlar bizim gözümüzün gördükleri, kulağımızın duydukları… Bir de rant kavgası uğruna yakılan köşkler, yıkılan evler, kesilen ağaçlar var. O tarihi içine hapsetmiş köşklerin bahçelerinde yüzlerce yıldır ayakları üzerinde durmaya çalışan ağaçlar… Dedik ya; her köşesi bir tarih canım İstanbul’un… İçi “cız” ediyor mutlaka insanın önünde yanıp kül olan tarihi gördükçe. Neyse, işin acıklı boyutunu bir kenara bırakalım… Tabi ki her yıkanın karşısında bir yaratan olacaktır. İşte onlardan birisi de Kadıköy Life ekibi olarak görüşme imkânı bulduğumuz Mimar Özgür Turan.
Tarihin bekçileri…
Özgür Hanım, bugüne kadar yüzlerce tarihi mekân restorasyonu projesinde yeralmış. Çeşmeler, türbeler, köşkler… Hatta modern projelerde çalışmayı sevmediğini söylüyor kendisi. “Peki, neden hep tarihi mekânlar üzerine çalışıyorsunuz?” diye sorduğumda ise “Önce hayat beni o tarafa götürdü, sonra oradaki yaşanmışlığı tatmaktan keyif aldığımı farkettim” diye cevaplıyor. Zamanında Pera Palas Oteli’nin yenilenmesi de dahil birçok projede yer almış. Son yaptığı projelerin arasında ise tarihi Kadıköy Çarşısı içinde yer alan ve Akçaabat köftecisi olacağı söylentileriyle medyaya konu olup, sonrasında vazgeçilen “İngiliz Kooperatifi” dikkati çekiyor. Şu anda yürütmekte olduğu projelerin içinde ise Kamondo Mezarı ve Bağdat Caddesi’nin Çatalçeşme bölümünde yer alan Cavit Paşa Konağı var.
Cavit Paşa Konağı, Kadıköy Life Dergisi’ne kapak olmuştu…
2008 yılında Kadıköy Life Dergisi, Bağdat Caddesi’nin Suadiye ile Bostancı arasındaki Çatalçeşme durağında bulunup, yok olmamak için direnen tarihi Cavit Paşa Konağı’nın kurtarılabilmesi için, Koruma, Uygulama ve Denetim Müdürlüğü’ne (KUDEB) dilekçe ile müracaat ederek, konağın koruma altına alınmasını istemişti. O dönem korunmasına karar verilmiş, medyada konu sıklıkla işlenmiş, ancak restorasyon tamamlanamamıştı.
Sistem neden bu kadar yavaş?
Özgür Hanım’ın bize anlattıkları içinde dudağımızı uçuklatan rant kavgaları mevcut. Rüşvetler, tehditler, 50 metrekarelik araziye apartman dikmeye çalışmalar, ihaleye sadece işi almak için düşük fiyat verip, özenmeden, yıllarca süründürerek yapılan, hatta yapılamayan restorasyonlar… Kısacası köşkün ve tarihin korunmasını beşinci plana atanlardan geçilmiyor ortalık. Eserlerin sahipleri, devlet ve bazı köklü kuruluşlar ve de bazı devlet yapılanmaları dışında, tarihi önemseyen pek kimseler görünmüyor civarlarda. Hal böyle olunca 2007 yılından beri bir müzeye dönüştürülmeye çalışılan Cavit Paşa Konağı da 4 yıldır bu insanların gözünün içine bakar şekilde bekliyor.
Konağın üst katını müze, alt katını da restoran yapmak üzere projeleri hazırlanmış konağın. Turing Kurumu, restorasyonunu üstlenmiş konağın. Özgür Hanım da planlarını çiziyor. “Seneler önce bitirilebilirdi aslında” diyor kendisi. İşte o meşhur rant kavgaları arada bırakmış garibim konağı. Yıllardır boy gösterdiği caddede çürümeye devam etmiş. Neyse ki bu yıl içinde bitirileceğini müjdeliyor bizlere Özgür Hanım.
“Binayı yapmak yetmez. Yaptıktan sonra yaşatmak lazım…”
“Peki, neden bu kadar kolay harcanıyor tarihimiz?” diye soruyorum üzülerek. “İstanbul’da deniz kıyısında ve şehir merkezindeki yüksek kiralı yerlerde, yeni bina yapılacak alan kalmadı. Onun için insanlar gözlerini tarihi eserlerin arazilerine çevirdiler” diyor. Tabi durumun ticari olması biraz üzücü ama “Hangi iş ticari değil ki” deyip, olumlu tarafından bakmaya çalışıyorum ve “Hiç olmazsa arazisine göz bile koymuş olsalar, binaları yeniliyorlar, öyle değil mi?” diye onaylatmaya çalışıyorum düşüncemi. Özgür Hanım ise; “Binayı yapmak yetmez. Yaptıktan sonra yaşatmak lazım” diyerek son noktayı koyuyor haberimize…
