<\/p>\n

\u00c7evre ve \u015eehircilik Bakanl\u0131\u011f\u0131’m\u0131z taraf\u0131ndan haz\u0131rlanan yeni \u0130mar Kanunu hakk\u0131nda, “mimar\u0131n telif hakk\u0131na t\u0131rpan” ba\u015fl\u0131kl\u0131 yaz\u0131lar \u00e7\u0131kt\u0131. Taslak metni tam bilmedi\u011fim i\u00e7in, bu haberlere istinaden yaz\u0131yorum.<\/p>\n

\u0130ster mimari, ister m\u00fczik, ister resim, ister heykel, ister film, ister kitap, sanat ve bilimin hangi dal\u0131 olursa olsun, fikir eme\u011fine sayg\u0131 bir \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k \u00f6l\u00e7\u00fct\u00fcd\u00fcr. Onun i\u00e7indir ki, ileri \u00fclkelerde bir foto\u011fraf dahi, \u00e7ekenin fikri m\u00fclkiyetindedir ve onun izni olmadan bas\u0131lamaz. Geri kalm\u0131\u015f \u00fclkelerde ise mal ve para ge\u00e7erlidir, fikri \u00e7al\u0131\u015fmalar de\u011fersizdir.<\/p>\n

\u015eehirlerimiz estetikten yoksun…<\/strong><\/p>\n

Bizde \u015fehir planlar\u0131n\u0131 idareler istedikleri gibi de\u011fi\u015ftiriyor; az \u00f6rnek hari\u00e7, plan\u0131 haz\u0131rlayan m\u00fcellif planc\u0131n\u0131n haberi olmuyor. Mimariye gelince durum farks\u0131z… Malum, \u015fehirlerimiz estetikten yoksun. Binalar\u0131n cephelerinde klima cihazlar\u0131, her boydan ve renkten tabelalar, kutular\u0131 d\u0131\u015far\u0131 monte edilmi\u015f her katta farkl\u0131 plastik panjurlar, balkon kapamalar, pergolalar, zeminde camekanl\u0131 sigara bah\u00e7eleri, \u00e7at\u0131da bidonlu g\u00fcne\u015f kollekt\u00f6rleri, her\u015fey var.<\/p>\n

Mimari esere tecav\u00fcz var…<\/strong><\/p>\n

Mimari esere, her boyut ve nitelikte tecav\u00fcz var. Mimar bir \u015fey yapam\u0131yor. Baz\u0131 belediyeler bu y\u00f6nde y\u00f6netmelikler haz\u0131rlam\u0131\u015f, ancak rafta duruyor. Daha k\u00f6t\u00fcs\u00fc de var. Bir bak\u0131yorsun, bina sahipleri mantolama yap\u0131yorum diye bina cephesini t\u00fcmden de\u011fi\u015ftiriyor. \u0130zin veren Belediye ise, “Yarg\u0131ya git hakk\u0131n\u0131 ara” diyor. Kopya edilip, ba\u015fka yerde uygulanan projeler de konunun ba\u015fka bir y\u00f6n\u00fc…<\/p>\n

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu…<\/strong><\/p>\n

\u015eimdi de gelelim Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na… Yasa hem mimari \u00e7izimi, hem de bu \u00e7izime g\u00f6re in\u015fa edilen yap\u0131y\u0131 koruma alt\u0131na al\u0131yor. Yap\u0131n\u0131n in\u015fas\u0131n\u0131 “eserin \u00e7o\u011falt\u0131lmas\u0131” olarak nitelendiriyor. \u015eimdi burada incelikler var:<\/p>\n

\u015eehirlerimiz \u00e7irkinle\u015fir…<\/strong><\/p>\n

E\u011fer m\u00fcellif mimar, yap\u0131 sahibinin “makul” bir de\u011fi\u015fiklik talebini reddediyor veya buna izin vermek i\u00e7in fahi\u015f bir bedel talep ediyorsa, bu kabul edilemez. \u0130mar Kanunu bunu d\u00fczenlesin, buna itiraz\u0131m yok. Ancak yap\u0131 sahibi, bir mimari eseri \u00fc\u00e7 kuru\u015f verip kafas\u0131na g\u00f6re de\u011fi\u015ftirebilecek ise, bu da kabul edilemez, bu bizi geri g\u00f6t\u00fcr\u00fcr. \u015eehirlerimiz, iyiden iyiye \u00e7irkinle\u015fir. Buna itiraz\u0131m var.<\/p>\n

Her yap\u0131, bir mimari eser midir ve FSEK taraf\u0131ndan koruma alt\u0131nda m\u0131d\u0131r?.. Bu konuya da bakmak laz\u0131m… 100’e yak\u0131n mimarl\u0131k okulundan d\u00f6rt y\u0131l okuyup, k\u00fcme k\u00fcme mezun olan binlerce diplomal\u0131 gen\u00e7 mimar karde\u015flerim konusunda da \u00e7ekincelerim var. \u0130leri \u00fclkelerde \u00fcniversite bitirmek, proje imzalamaya yetmiyor.<\/p>\n

Melseki denetim ve g\u00f6zetim…<\/strong><\/p>\n

Bir de mimar\u0131n yap\u0131m s\u0131ras\u0131nda, bedeli kar\u015f\u0131s\u0131nda projesini denetlemesi konusu var. Buna “mesleki denetim ve g\u00f6zetim” diyebiliriz. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, “m\u00fcellif eserinin \u00e7o\u011falt\u0131lmas\u0131n\u0131 denetler” diyor. Peki mal sahibi i\u015fveren, bu hizmeti mimara vermez veya “gel denetle” deyip, bu hizmet i\u00e7in tarifelerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f bedeli \u00f6demez ise ne olacak?.. \u00c7o\u011fu i\u015fveren; “Hocam sen projeyi yap, sonras\u0131na kar\u0131\u015fma… Biz yapar\u0131z, ekiplerimiz var” diyor. Bina bitti\u011finde de \u00e7izdi\u011finiz eseri tan\u0131yam\u0131yorsunuz!<\/p>\n

Say\u0131n Bakan\u2019\u0131m, o zaman sizlere a\u015fa\u011f\u0131daki be\u015f hassas noktay\u0131 \u00e7\u00f6zmek d\u00fc\u015f\u00fcyor:<\/p>\n

1. M\u00fcellif mimar\u2019\u0131n kapris yap\u0131p, makul eserin estetik b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc zedelemeyen de\u011fi\u015fiklik taleplerini reddetmesi veya bunun i\u00e7in fahi\u015f bedel istemesini \u00f6nlemek,
\n2. \u0130\u015fverenin \u00fc\u00e7 kuru\u015f \u00f6deyerek, m\u00fcellif mimar\u0131n r\u0131zas\u0131 olmaks\u0131z\u0131n binay\u0131 kafas\u0131na g\u00f6re de\u011fi\u015ftirip bozmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemek,
\n3. M\u00fcellif mimar\u2019\u0131n yap\u0131m s\u0131ras\u0131nda tarifelerde yaz\u0131l\u0131 bedel kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda eserinin yap\u0131m\u0131n\u0131 denetlemesini zorunlu k\u0131lmak,
\n4. Binalar\u0131n cephelerinin klima, tabela, panjur, balkon kapama, pergola, sigaral\u0131k, bidonlu g\u00fcne\u015f kollekt\u00f6rleri gibi yap\u0131\u015ft\u0131rmalarla bozulmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemek,
\n5. \u0130leri \u00fclkelerde oldu\u011fu \u00fczere, mimar, \u015fehirplanc\u0131 ve m\u00fchendislere mezuniyet sonras\u0131 yetkinlik ve deneyim kazanmalar\u0131n\u0131 takiben proje imza yetkisi verilmesini sa\u011flamak.<\/p>\n

Say\u0131n Bakan\u2019\u0131m, yeni \u0130mar Yasas\u0131 ile \u00e7a\u011fda\u015f \u015fehirler ve g\u00fczel binalar hedefliyorsan\u0131z, bu yaz\u0131ma l\u00fctfen kulak veriniz…<\/p>\n

Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp<\/strong><\/em><\/p>\n

Y. M\u00fch. Mimar Kentbilimci<\/strong><\/em><\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u00c7evre ve \u015eehircilik Bakanl\u0131\u011f\u0131’m\u0131z taraf\u0131ndan haz\u0131rlanan yeni \u0130mar Kanunu hakk\u0131nda, “mimar\u0131n telif hakk\u0131na t\u0131rpan” ba\u015fl\u0131kl\u0131 yaz\u0131lar \u00e7\u0131kt\u0131.…<\/p>\n","protected":false},"author":40,"featured_media":44951,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[230,53],"tags":[6961,4527,19573],"yoast_head":"\n