Halk arasında basit tanımıyla unutkanlık olarak adlandırılan demanslar, günlük yaşam aktivitelerinde bozulmaya neden oluyor. İlerlemesi halinde ise, kişi yardıma gereksinim duyar hale gelebiliyor. 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü sebebiyle unutkanlıkla mücadelenin önemine dikkat çeken Bayındır Hastanesi’nde, bu süreçlerin yavaşlatılması amacıyla medikal tedaviye ek olarak, çeşitli bilişsel aktiviteleri içeren rehabilitasyon programları uygulanıyor.
Alzheimer başta olmak üzere demansların tümü kronik seyirli, beyinde yıkımla birlikte kişinin bilişsel fonksiyonlarında kayba sebep olan ilerleyici hastalıklar. Demans başlayan bir kişide mesleki performans, hobiler, ev işleri, mali işlerde bağımsızlık, sıradan aygıtların kullanımı, kendine bakım gibi günlük yaşam aktivitelerinde kayda değer bir bozulma görülüyor. Bellekte belli belirsiz problemlerle başlayıp bilişsel kayıpların zamanla artması ile hasta günlük işlevlerinde bile yardıma gereksinim duyar hale geliyor. Bu hastaların çoğuna ilerleyen dönemlerde yakınları tarafından bakım veriliyor. Bayındır Hastanesi İçerenköy Nöroloji Bölümü Uzmanı Dr. Melek Kandemir, bu süreçlerin yavaşlatılması amacıyla medikal tedaviye ek olarak uygulanan Bilişsel Aktivite Programları’nın olumlu sonuç verdiğini söylüyor.
HAYATA TUTUNMAK İÇİN…
Mevcut ilaç tedavileri ile hastalığın ilerlemesi geciktirilebiliyor ve kısmen bellek ile diğer yetilerde düzelme sağlanabiliyor. Ancak son yıllarda Alzheimer hastalığı başta olmak üzere, demansif süreçlerin yavaşlatılması ve yaşam kalitesinin korunması amacıyla medikal tedaviye ek olarak, hastanın becerilerini/belleğini korumak, fonksiyonelliğini artırmak ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmesini sağlamak amacıyla çeşitli bilişsel aktiviteleri içeren rehabilitasyon programlarının da uygulanması sürece olumlu etki sağlıyor. Bu Bilişsel Aktivite Programları’ndan biri Bayındır Hastanesi bünyesinde nörolog, psikiyatrist ve psikologdan oluşan bir ekip ile uygulanıyor. Bu programda unutkanlık şikayeti ile başvuran kişi nörolog tarafından değerlendiriliyor, gerekli tetkikler yapıldıktan sonra, kişi uygun ise Bilişsel Aktivite Programı için yönlendiriliyor. Rehabilitasyon programlarında kişinin hastalığın gidişatı boyunca henüz etkilenmemiş bölgelerini korumak ve bu bölgelerin işlevlerini hasarlı işlevlerin telafisi için kullanmak amaçlanıyor. Böylece kişinin mümkün olan en iyi işlev düzeyi korunmuş oluyor. Yıkımın yavaşlatılması, kişinin var olan becerilerinin geliştirilerek daha uzun süre bağımsız işlev görür durumda kalması, ev veya dış mekanda karşılaşılabilecek sorunların azaltılması, kişinin sosyal aktivitesinin artırılmasının sağlanması amaçlanıyor. Sık karşılaşılan içe kapanma ve izolasyon gibi ruhsal çöküntülerden hastanın korunması, bakım veren kişilere bağımlılığının geciktirilmesi, bakımevine geçişin geciktirilmesi sağlanmış oluyor. Ayrıca, hastaların bir yandan kayıplarının acısını (bilişsel aktivitelerindeki kayıp) yaşarken bu tür bir yöntem ile hala bir şeyler yapabileceklerini görmelerinin, hayata tutunmaları açısından güçlü bir motivasyon sağlaması bekleniyor. Bu amaçlar doğrultusunda; Bilişsel Aktivite Programları’nda bireysel ve grup psikoterapi görüşmeleri ve aile destek grupları düzenleniyor.
Türkiye İş Bankası iştiraklerinden Bayındır Sağlık Grubu bünyesinde hizmet veren Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Nöroloji Bölümü Doktoru Uzm. Dr. Melek Kandemir, yöntemi şöyle anlatıyor: “Alzheimer İnovasyon Enstitüsü bünyesinde hazırlanmış olan Ashby Memory Method, son yıllardaki bilimsel çalışmalar sonucunda geliştirilmiş bir yöntem. Program birçok ülkede uygulanmakta olup, ekibimiz tarafından kültürümüze uyarlandı. Bu sayede AM metodunun Türkiye’deki ilk ve tek servis sağlayıcısı olarak Bayındır Hastanesi refere edilmektedir.”
KİŞİYE ÖZEL UYGULAMA…
Uzman Psikolog Şencan Taşkale, Bilişsel Aktivite Programı’nda kişiye özel bir uygulama yapıldığını belirtiyor. Öncelikle hasta ve yakınları ile görüşülerek hastanın ne durumda olduğu, geçmiş yaşantısı ve ilgi alanları öğreniliyor. Her hastanın bilişsel durumu, eğitimi, ilgi alanı farklı olduğundan uygulanacak her seans o kişiye özel olarak, onun kapasitesine uygun, ilgisini çekecek ve dikkatini sürdürebileceği egzersizlerden oluşturuluyor. Bireysel olarak uygulanan her bir seans 45-60 dakika sürüyor, hastanın durumuna göre haftada 1-2 seans yapılıyor. Sekiz haftalık bir programın ardından değerlendirme yapılıyor ve hastanın fayda gördüğü düşünülürse devam ediliyor. Bilişsel aktivite programında; bilişsel uyarım, görselleştirme çalışmaları, hatasız öğrenme, ipucuna bağlı öğrenme, aralıklı hatırlama gibi egzersizler yapılıyor. Bakım veren kişiler ya da aile bireyleri de eğitilerek, hastaya verilen ev egzersizi dökümanları üzerinden çalışmaları sağlanıyor. Bilişsel Aktivite Programı’na ek olarak, bireysel ve grup psikoterapi görüşmeleri ve aile destek grupları planlanıyor. Özellikle grup terapileri paylaşım, karşılıklı destek, kaygı ve üzüntülerin dışa vurulması, hastalık ve götürüleri ile başa çıkmanın geliştirilmesine imkan sağlıyor. Bu terapilerde hastalar sadece uzman yardımı değil, aynı sorunu yaşayan grup üyelerinin de desteğini alıyor. Grup psikoterapi seanslarının 7-10 kişilik gruplardan oluşması ve belli aralıklarla toplanılması hedefleniyor.
