Türkiye’de enerji tüketimini azaltmak amacıyla merkezi sistem ile ısınan konutlarda zorunlu olarak devreye sokulan “Isı Pay Ölçer” uygulamasında, aradan 8 ay geçmesine rağmen sistemin yerine oturmadığı, akılların ise hala karışık olduğu dile getiriliyor.
30’a yakın uygulayıcı firmanın daire başına 700 TL ile 1.200 TL arasında değişen maliyetlerle konutlarda gerçekleştirdiği sistem, yaklaşık 1,5 milyar liralık dev bir pazar oluşturuyor. 2 milyon’a yakın daire ve 300 bin kamu lojmanını kapsayan uygulamanın bir türlü yaygınlaşamaması ise, bazı soruların cevaplarının tatmin edici olamamasına bağlanıyor.
Merkezi Isıtma Sistemi yerine, Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi…
Bu konuda Kadıköy Life’a açıklamada bulunan makine mühendisi Şahin Uygun’un açıklamaları, soruların büyük bölümüne cevap veriyor. İşte O’nun anlattıkları:
“Merkezi ısıtma sistemlerinde ısınma giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin yönetmelik incelendiğinde, ‘Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi’ ile ilgili düzenleme yapılmak istendiği, ancak ‘Merkezi Isıtma Sistemi’ denerek kaos ortamı oluşmasına sebep olunduğu görülmektedir. Yapılan yanlışlık, binalarda huzurun ve komşuluk ilişkilerinin bozulmasına ve komşuların birbirleri ile kavgalı duruma düşmesine sebep olmuştur. Yönetmelikte ‘Merkezi Isıtma Sistemi’ yerine ‘Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi’ şeklinde değişiklik yapılırsa kaos biter.
Ölçüler ve Ayar Kanunu’na aykırılıklar var…
Yönetmeliğin 3. Bölüm 6. madde, 1. ve 4. fıkralarında, tüketimi ölçmek için kullanılacak ekipmanların Ölçüler ve Ayar Kanunu’na uygun olması gerektiği belirtilmektedir. Buna karşılık, yönetmelik ve uygulamalarında iki sebepten Ölçüler ve Ayar Kanunu’na aykırılıklar vardır.
1- Isı ölçer ve termostatik vana veya ısı sayacı ile termostatik vananın birlikte kullanılması ve dolayısıyla bir kısma imkanı sağlanması, döşeme, tavan ve duvarların ısı geçirgen olması sebebi ile komşu mahaller arasında ısısı yüksek olandan alçak olana doğru ısı akışına sebep 
olmaktadır. Isı ölçerler ve ısı sayaçları, komşu mahalden gelen veya komşu mahale giden ısıyı ayırt etme yeteneğine sahip olmadığından, bu durumda doğru ölçüm yapmaları mümkün olmamaktadır. Isı ölçerler ve ısı sayaçlarının doğru ölçüm yapabilmeleri için, sistemde termostatik vana bulunmamalıdır. Termostatik vananın varlığı, ısının ısı kaynağından ısıtılan mahale birden fazla yoldan transferine sebep olduğundan, ölçme tekniği bakımından yetersizliğe sebep olmaktadır.
2. Birden fazla bağımsız bölümü olan merkezi ısıtma sistemli binalarda, gökyüzü yönündeki ısı kayıpları (çatı-teras), yeryüzü yönündeki ısı kayıpları (bodrum,zemin, açık çıkma), yön ve yükseklik ile ilgili ısı kayıpları, bağımsız bölümlere kapalı alanları oranında paylaştırılmaktadır. Halbuki ısı sayaçları ve ısı ölçerler, bağımsız bölümün pozisyonundan kaynaklanan bu ısı kayıplarını iskonto etmeyip, ölçüm yaptıkları mahale kaydetmektedirler. Bu değerler iskonto edilerek yüzde 30’luk ortak bölüme atılmalıdır. Bu değerler ve hangi oranda iskonto yapılacağı ısıtma projelerindeki hesaplarda vardır. Bu iskontolar, veri toplama merkezinde yapılabilir, ancak uygulamacılar yönetmeliğin bunu yapmalarına imkan sağlamadığını söylemektelerse de, 5. Bölüm 13. Madde 1. Fıkrasında; “Bu yönetmelikte hüküm bulunmayan hususlar hakkında Türk Standartları, Türk Standartlarının olmaması halinde, Avrupa Standartları esas alınır.Türk Standartlarında veya Avrupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlar hakkında, Milletlerarası geçerliliği kabul edilen standartlarda kullanılır” denerek imkan sağlanmıştır.
Yukarıdaki açıklanan iki sebepten dolayı Ölçüler ve Ayar Kanununa aykırılık vardır.
Bu kanunu 1 5. ve16. maddelerinde hatalı ölçü yapan ölçü alet ve düzeneklerini satışa arz eden, satın alan ve bulunduranlar için 1-6 yıl hapis cezası ve adli para cezası öngörülmektedir. Ayrıca ‘ayarın doğru olmadığını bilen ve ölçü yapıp haklı kazanç temin eden kişiler T.C.K.nın dolandırıcılık suçuna göre cezalandırılır’ denmektedir.
Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi’nin Ölçüler ve Ayar Kanunu’ndan istisna edilmesi gerekir. İstisna edilmemesi halinde ölçme tekniği bakımından yetersiz olduğundan,önünde hukuki engel bulunduğundan uygulanabilirliği mümkün olmaz. Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi, yukarıda 2. şıkta belirtilen eksiklikleri giderildikten sonra 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’ndan istisna edilirse, Merkezi Isıtma Sistemi ve”Münferit Isıtma Sistemi’ne alternatif bir ısıtma sistemi olabilir. Diğer sistemlerin yerini alamaz.
Ölçüme hatalarının azaltılması, Ölçüler ve Ayar Kanunu’na aykırı olan durumu değiştirmez. Ölçme hatalarının tamamen ortadan kaldırılması için termostatik vana sistemden çıkarılmalı ve pozisyondan kaynaklanan ısı kayıpları, ölçüm yapılan mahal ısısından veri toplama merkezinde iskonto edilerek yüzde 30’luk ortak bölüme atılmalıdır.
O zaman sistem Merkezi Isıtma Sistemi’’ne dönüşmüş olur ve küçük adaletsizliklerde ölçülebilir duruma gelir, fakat bu durum çoğunlukla fizıbıl değildir. Bu sebeple Merkezi Isıtma Sistemi’nde gider paylaşımı ile ilgili olarak herhangi bir düzeltmeye ihtiyaç yoktur.
Merkez Isıtma Sistemi’nde bazen karşılaşılan sorunlar sistemle ilgili olmayıp, kişisel hatalardan kaynaklanmaktadır. Bu sorunları genellikle proje, uygulama, işletme hataları ve kişilerin ısıyı algılama farklığından oluşmaktadır. Proje ve uygulama hataları iyi işleyen ve etkin bir Yapı Denetim uygulamasıyla hiç yaşanmayabilir. Yapı Denetim elemanları 1-2 günde yapılabilecek son kontrolleri (ısının projede belirlenen değerlerde ısıtılan mahallere dengeli dağılımı), müteahhit firmaların yakıt masrafından kaçınarak 5 dakikada geçiştirme talebini dikkate almayıp hakkı ile yaparsa, proje hataları kullanıcı binaya girmeden giderilmiş olur. Yapılmış gibi göstermeyi önlemenin yolu caydırıcı olacak miktarda ceza uygulamalarının varlığı olabilir.
Merkezi ısıtma sisteminde karşılaşılan sorunların çözümleri kolay ve ucuzdur.
Merkezi ısıtma sistemi ile ısıtılan binalarda, ısıtılan mahal ısıları +1° C tolerans ile projelerde belirlenen asgari konfor sıcaklıklarında olacak şekilde, kazan dairesinden kontrol edilirse, tasarruf yönündeki beklentiler karşılanmış olur. Eski binalarda bazı bağımsız bölümlerin pencerelerini ısı cam, nitelikli ısı cam ile değiştirmeleri ısı tasarrufu sağlamaktadır. Burada geçici bir süre ile küçük miktarda bir adaletsizlik olmaktadır. Tüm bağımsız bölümlerin pencerelerini yenileme ve değiştirme süreci tamamlandığında bundan Merkezi Isıtma Sistemleri, bulundukları bağımsız bölümü sürekli kullanan yaşlılar, engelliler, küçük çocuklar ve çalışmayan ev hanımları ve halkın büyük çoğunluğu için en uygun sistemdir ve yüksek verimlilik ile kullanılmaktadır.
Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi ise, sahip oldukları mekanı fazla kullanmayan, birden fazla mekana sahip olan veya çeşitli sebeplerle zamanlarını başka yerlerde geçirenler için ‘’Münferit Isıtma Sistemine’’ alternatif bir ısıtma sistemi olup binalarını verimsiz kullananlar için uygun bir sistemdir.
Yukarıdaki iki paragrafta belirtilen farklı grupların ayrı binalarda olması enerjinin verimli kullanılması ve tasarrufu bakımından en doğru yoldur. ‘Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi’’nde iki grubun bir arada olması, bağımsız bölümlerini verimsiz kullananların verimsizliklerinin bedelini verimli kullananlara ödetmesi anlamına gelen adaletsiz bir uygulamadır. Adaletsizliklerin azaltılması ve enerjinin verimli kullanılması için Merkezi Isıtma Sistemi’nden, Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi ve Münferit Isıtma Sistemi’ne geçiş için, toplam inşaat alanı 2.000 metrekare’den küçük binalarda salt çoğunluk yerine nitelikli çoğunluk (2/3) şartı getirilmelidir. Bunun için 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nun 16. maddesinde değişiklik yapılmalıdır.
Merkezi Isıtma Sistemi ve Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi ile ısıtılan binalarda, bağımsız bölümler içindeki ısıtma tesisatının projeye uygunluğunun denetimi için, bağımsız bölüm sahiplerince bina yönetimine yılda iki kez imkan verilmesi için mevzuatta düzenleme yapılmalıdır.
2012 Mayıs ayı başından beri bu konuyla ilgili sorunların farkında olunduğu, sorunları giderecek şekilde yeniden düzenlemeler yapılacağı söylenmektedir. Düzenleme yapmak daha uzun sürecek ise kaosu sona erdirmek için ve artık ar etmeden kar etme düşüncesinde olanlara teslim olunmuş görüntüsü verilmeden, kamuoyuna konu ile ilgili bir açıklama yapılmalıdır.
Milyonlarca insan mağdur durumdadır. Yetersizlik olduğundan uygulamanın önünde hukuki engel vardır ve buna rağmen yapılması halinde suç işlenmiş olacaktır.Esasen, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’na rağmen Isı Kaynağı Ortak Münferit Isıtma Sistemi’ni binalarına tesis ettirenler ve tesis eden firmalar suç işlemiş bulunmaktadırlar.”
