Beyin egzersizlerinin beyin sağlığını nasıl etkilediği konusunda eminim ki bir şeyler duymuşsunuzdur. Fiziksel aktivite ile zihinsel egzersiz arasındaki bağlantı nedir? Bunların beyin sağlığı üzerinde ilave etkileri var mıdır? Yoksa etkisi yok mudur? Fiziksel egzersizin beyin üzerindeki etkilerini gözden geçirelim…
FİZİKSEL EGZERSİZ VE DÜŞÜNSEL PERFORMANS…
Yapılan bilimsel çalışmalarda, egzersiz yapan gruplar ile yapmayanlar karşılaştırılmıştır. Sonuçlara göre, egzersiz yapan kişilerin düşünsel görevlerde diğerlerine göre daha iyi performans gösterdiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca orta ve ileri derecede fiziksel aktivitenin, daha düşük Alzheimer ve diğer bunama türleri riski ile bağlantılı olduğu bulunmuştur. Bilimsel çalışmalardaki sorun, egzersiz yapanların diğer yapmayan kişilere kıyasla, yaşamlarının diğer alanlarında farklı davrandıklarıdır. Egzersiz yapan kişiler, yapmayanlara oranla zaten daha fazla becerilere sahip olabiliyorlar ya da daha gelişmiş düşünce gücü ile daha iyi beslenebiliyorlar.
EGZERSİZ, ZİHİNSEL PERFORMANSI ARTIRIYOR…
Yapılan çalışmaların sonucuna göre fitness egzersizinin, 55-80 yaşları arasındaki sağlıklı bireylerde düşünsel performansı artırdığı açıkça ortaya çıkarılmış. Farklı bilimsel çalışmalarda ise; 65 ve üzeri yaşlarında olup, düşünsel yeteneği azalmış kişilerde fitness egzersizini yapmanın benzer sonuçları ortaya koyduğu görülmüştür. Bu demek ki ister zihinsel bilişsel bir sorun olsun, ister olmasın, her iki insan grubunda da egzersiz beyinsel fonksiyonları güçlendirmektedir.
FİTNESS EĞİTİMİ VE BEYİNE ETKİSİ…
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, farelerde daha fazla aerobik fitness (koşu) yaptırmanın hafıza ve öğrenme ile ilgili beyin bölgesi hipokampus alanındaki yeni hücre oluşumunu artırdığı gösterilmiştir. Daha fazla egzersiz yapmak, ayrıca farelerin kas sistemini de olumlu yönde geliştirmektedir. Başka bir çalışmada ise, fitness eğitiminin insan beyni üzerindeki etkisi ile ilgili ileri incelemeler gerçekleştirilmiştir.
Başka bir çalışmada, 6 ay süresince haftada 3 saat aerobik ve fiziksel egzersiz yapan kişilerde, yapmayanlara göre beyinsel hacmin belirgin olarak arttığı gösterilmiştir. Hacim artışı, öncelikle kontrol ve hafıza ile ilgili bölgeler olan ön ve yan beyin bölgelerinde gerçekleşmiş. Bu hacim değişikliklerine neyin yol açmış olabileceği tam olarak açıklanamamış olmakla birlikte, hayvanlarda yapılan çalışmalarda hacim artışının, damar sayısındaki artışla ilintili olabileceği tahmin edilmiştir.
FİZİKSEL EGZERSİZLE MENTAL EGZERSİZ ARASINDAKİ FARK…
Fiziksel ve mental egzersizin düşünsel performans üzerindeki etkisini karşılaştıran çok az çalışma yapılmış. Her bir çalışma alanına bakıldığında, şu farklar gözlemlenebilir: Düşünsel veya zihinsel egzersizin performans üzerindeki etkisi, verilen görevlere göre değişmektedir. Yani bir kişi çalıştığı görevlerde iyileşmekte, ancak diğer görevlere bu fayda görülememektedir. Fiziksel egzersizin performans üzerindeki etkisi daha geniştir. Ancak yine de tüm görevlere genellenemez. Yapılan çalışmalarda egzersizle sağlanan gelişimin planlama, hafıza, çoklu görevler, dikkati dağılmadan çalışmak gibi yönetimsel görevlere daha çok aktarıldığı görülmüş.
DÜŞÜNSEL EĞİTİM VE FİTNESS EĞİTİMİNİ KARŞILAŞTIRAN BİR ÇALIŞMA…
Dört grup insan üzerinde yapılan bir çalışmada; bir aerobik eğitim grubu (2 ay boyunca haftada 2 saat koşu ya da yürüme); bir hafıza eğitimi grubu (2 ay boyunca haftada 90 dakika süren bir seans); kombine aerobik ve mental eğitim grubu ve bir de kontrol grubu (eğitim olmayan) sonuçlara göre, kontrol grubuna kıyasla 3 grupta da hafıza performansı arttı. Kombine grupta, diğer iki gruba göre daha fazla gelişme kaydedildi. Bu sonuca göre, düşünsel eğitim ve fitness eğitimi birbirinin etkisini artırmaktadır. Biz yine de fitness ve düşünsel eğitimi bir arada yaparak, daha iyi beyin performansı elde edebiliriz.
Uzm. Dr. Sinan İBİŞ
