Özellikle okulların başlamasıyla birlikte çocukların daha fazla önem vermesi gereken kişisel hijyenleri, bu hastalıkta diğer enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi çok önemli. Bulaşıcı sarılık veya tıp dilinde viral hepatit, virüslerin oluşturduğu karaciğerin yaygın iltihabi hastalığına verilen isim. Hepatitin birçok türü var; ancak ilk akla gelenleri, sık görüldükleri ve bulaşıcı oldukları için Hepatit A ve Hepatit B…
Hisar Intercontinental Hospital Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Ramazan Gözüküçük ile A’dan Z’ye bulaşıcı bir hastalık olan Hepatit A’yı konuştuk.
Hepatit A nedir?
Hepatit A virüsünün neden olduğu hepatittir. Kirlenmiş su ve gıdalarla bulaşarak salgınlara neden olabilir. Özellikle altyapının yetersiz olduğu bölgelerde oldukça yaygındır. Yaklaşık % 99’u kendiliğinden ve tam olarak iyileşir, kalıcı karaciğer hasarı oluşturmaz. Bir kez geçirildiği zaman, tekrar etme şansı çok düşüktür.
Nasıl bulaşır?
Hepatit A, virüsü taşıyan dışkı ile kirlenmiş su ve besin maddelerinin (sebze ve meyveler) ağızdan alınması yoluyla bulaşır. Virüs ellerde saatlerce canlı kalabildiği için, bulaşmada ellerin rolü çok büyüktür. Okullardaki sıra ve kapı kolları, tuvaletlerdeki musluklar virüs taşıyan dışkı ile kirlenebilir; buralardan eller aracılığı ile ağızdan bulaşma daha kolay ve yaygın olur. Bu nedenle toplu yaşanan okul, işyeri, hastane gibi ortamlarda özellikle hijyen koşulları sağlanmadığında Hepatit A bulaşma riski artmaktadır.
Ne kadar yaygındır?
A ve B virüsleri ile oluşan bulaşıcı sarılıklar ülkemizde çok yaygındır. Türkiye’de, 2000’li yıllara kadar üniversite çağına gelmiş gençlerin % 80-90’ı, Hepatit A virüsünü farkında olmasalar bile, çocukluk çağında geçirmekteydi. Ancak kentsel yaşamda artış ve hijyen koşullarında iyileşme nedeniyle artık birçok kişi çocukluk döneminde Hepatit A geçirmediğinden, doğal bağışıklığı bulunmamakta ve erişkin dönemde genellikle hastaneye yatmayı gerektirecek düzeyde semptomatik enfeksiyonlar gelişmektedir.
Hepatit A’nın belirtileri nelerdir?
Hepatit geçiren kişide bazen hiçbir belirti olmayabilir. Özellikle, çocukların büyük çoğunluğunda ve yetişkinlerin de bir kısmında sarılık ortaya çıkmayabilir veya silik kalabilir. Bu nedenle, özellikle küçük yaş grubundaki çocuklarda hastalık teşhis edilmeden geçip gidebilir. Üstelik çocuklarda belirtiler daha hafif ve kısa sürelidir. Bazen de ateş, eklem ağrıları gibi grip benzeri tablo oluşabilir. Ancak sıklıkla görülen belirtiler şunlardır:
– Halsizlik
– İştahsızlık
– Karın ağrısı
– Bulantı
– Cilt ve göz renginde sararma
– İdrar renginde koyulaşma
Tanı nasıl konulur?
Viral Hepatit’lerde kesin tanı kan tetkikleri ile konulur. Bu nedenle Hepatit’ten şüphelenilen bir durumda, hiç vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Testler ile hastalığın hem tanısı, hem de hangi aşamada olduğu, ilerleyip ilerlemediği, kanda dolaşan virüs miktarı ve bundan sonraki seyri hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir.
Tedavisi…
Yeni gelişen akut hastalık döneminde yatarak takip ve tedavisi yapılabildiği gibi evde istirahat ile de takip edilebilir. Bulantı ve kusma nedeniyle beslenmesinde problem olan hastalara serum desteği verilir. Ayrıca bu dönemde hastanın sindirimi kolay yiyeceklerle beslenmesi sağlanır. Yağı az yiyecekler önerilir. Üzüm, pekmez, bal gibi glikozdan zengin besinlerin mönüde yer alması uygundur. Bu dönemde hastanın istirahat etmesi önemlidir. Yine karaciğerdeki iltihabi reaksiyon artırıp hastalığı ağırlaştırabileceğinden çeşitli ilaçlar, ağır yağlı gıdalar, katkı maddesi içeren her türlü gıdadan uzak durulmalı; kesinlikle alkol kullanılmamalıdır. Akut hastalık genel olarak 4-6 haftada kendiliğinden iyileşir.
Korunma ve öneriler:
– Hepatit A’ ya karşı çocukluk döneminde rutin olarak aşılar yapılmalıdır. Kişi aşılanmadıysa ya da hepatit geçirmediyse özellikle erişkinlerde daha ciddi seyredeceğinden test yaptırmalı; bağışıklığı yoksa mutlaka aşı yaptırarak korunmalıdır.
– El yıkama alışkanlığı, tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi viral hepatitlerde de hastalığın bulaşıcı olmasında önemli bir role sahiptir. Her tuvaletten sonra, yemek hazırlamaya başlamadan ve yemek yemeden önce ve sonra mutlaka eller yıkanmalıdır. Çünkü bu virüs, dışkı ile bulaşmış su ve yiyeceklerle bulaşır.
– Özellikle Afrika gibi hijyen koşullarının yetersiz olduğu ülkelere seyahatlerde bağışıklığı olmayanlarda kolaylıkla enfeksiyon gelişebilmektedir.
Sonuç olarak, hepatitlerin önemli sonuçlar doğuran, yaygın ve bulaşıcı bir hastalık olduğu, tedavisinin her zaman başarılı sonuç vermediği, ama korunmak için Hepatit A ve B’ye karşı etkili aşılarının bulunduğu unutulmamalıdır. Özellikle şimdilik, Sağlık Bakanlığı’nın rutin aşı takviminde bulunmayan, ancak takvime alınması gündemde olan Hepatit A için aşı yaptırılarak korunmalıdır.
